Budki lęgowe dla ptaków - budowa

Każdy z nas chętnie by słuchał śpiewu ptaków, obserwował ich gody czy lęgi w zrobionych własnoręcznie budkach lęgowych zawieszonych na drzewach na własnej działce czy ogrodzie. Ale nie wszystkim jest to dane.
Dlaczego te nasze wypieszczone budki nie zostały zasiedlone przez ptaki, czemu ptaki omijają nasz ogród działkę czy sad?

W naszych budkach lęgowych mogą zagnieździć się jedynie nieliczne gatunki ptaków. Najczęściej zasiedlają je wróble i szpaki. Mogą także gniazdować: kowaliki, sikory, pleszki, jerzyki, krętogłowy, gągoły, płomykówki, pojdźki. Jednak każdy z tych gatunków ma odrębne upodobania co do budki, jej wymiarów, wysokości zawieszenia. Musimy zdać sobie sprawę z tego, że dla każdego z wymienionych gatunków trzeba zbudować inną budkę legową.
Poniższa tabela pochodzi z "działkowca" nr 2(606) z lutego 2001 r. z artykułu pt. Budki lęgowe dla skrzydlatych przyjaciół dr Piotra Siwek z AR w Krakowie, strona nr 54-55 (przedruk za zgodą Wydawnictwa "działkowiec")

Rozmiary budek dla poszczególnych gatunków ptaków ( w cm i dotyczą wymiarów wnętrza budki bez doliczania grubości materiału )
Ptak	Wysokość ścianki przedniej	Wysokość ścianki tylnej	Szerokość ścianki przedniej	Szerokość ścianki bocznej	Odległość dolnej krawędzi otworu wlotowego od dna	Średnica otworu wlotowego	Wysokość zawieszania
Płomykówka	49	49	65	40	4	13x19	>4m
Pojdźka	16	16	16	90	4	6,3	>6m
Gągoł	40	43	19,5	19,5	26,5	10	3-5m
Krętogłów	28	30	11	11	21	3,3	>3m
Jerzyk	15-18	15-18	18-20	30-40	>5	5 lub 6x4	>3m
Bogatka	28	30	11	11	21	3,3	>3m
Inne sikory	28	30	11	11	21	2,7	>3m
Kowalik	28	30	11	11	21	3,3	>3m
Szpak	38	40	13	13	26	4,7	>3m
Pleszka	28	30	11	11	21	>4,7	>3m
Wróble	28	30	11	11	21	3,3	>3m

Jak wynika z tabeli, musimy zawiesić nasze budki na wysokości nie mniejszej niż 3m. Zbyt duże zagęszczenie budek może przywabić kuny lub koty. Przyjmuje się, że odległości pomiędzy budkami powinny wynosić 20-30m.
Co roku, jesienią należy wyczyścić wnętrze budki z zgromadzonych tam materiałów i nieczystości. Przed zimą budkę najlepiej zdjąć i przechować do wiosny w suchym miejscu. Wczesną wiosną zawieszamy budki na drzewach lub ścianach budynków, w miejscach spokojnych i mało ruchliwych, otworem skierowanym na wschód lub południowy-wschód.
Pamiętajmy też o tym, że niektóre ptaki mogą podbierać jaja i młode z naszych budek, np. sroka, kawka, wrona czy sójka. Dlatego nie umieszczamy patyczka pod otworem wlotowym, który bardzo ułatwia tym ptakom sięganie szponem do gniazda!

Budki lęgowe są tylko namiastką naturalnych miejsc gniazdowania ptaków. Jeżeli w pobliżu naszego ogrodu nie ma takich naturalnych siedlisk ptaków, to budki lęgowe nie zastąpią tych miejsc, nie przywabią do ogrodu ptaków, nie zostaną wykorzystane do gniazdowania.
Zatem najważniejszym zadaniem ogrodnika, działkowca czy sadownika jest tworzenie i zachowanie naturalnych siedlisk ptaków wokół ogrodu, sadu czy działki. Ochrona naturalnego środowiska wspomagana przemyślanymi działaniami daje gwarancję najwłaściwszego sposobu ochrony ptaków.